ANA DİLİM HANI?

biz turkuz

ديل انسانا و تانري‌لارا آد باغيشلايير - ايواز طاها

انسانين دوشونجه‌سي ديلده باش وئرير. هابئله، انسانين وارليغي ديلده گئرچك‌لشدييي زاماندان او، باشقا جانلي‌لاردان سئچيمله‌يه باشلايير. ارسطو انسانين حيوان‌لارا اوستونلويونون باشليجا سببيني «نيطق»ده گؤردوكده، يانيلمير. چونكي بير آز اوزاق‌لارا گئتسه‌ك، ديل نه اينكي اونون دوشونجه‌سي‌نين، بلكه وارليغي‌نين ‌دا ائوي‌دير. مسئله‌نين بئله قويولوشو، يعني «ديل وارليغين ائوي‌دير» فيكريني ايره‌‌لي سورمك هئچ ‌ده غريبه سسلنمه‌مه‌لي‌دير. موريس كوروئزين فيكرينجه، ديل اولمادان نسنه‌لر [اشياء] هئچ‌واخت اينديكي كيمي وار اولماياجاقديلار. چونكي ديل نسنه‌لري ايسته‌نيلن شكيلده يارادير، بيزه‌ ده اونلاري ياراتماق گوجونو باغيشلايير.

دوشونجه تاريخي‌نين گؤركملي نماينده‌سي مارتين هايدگرين آنلاشيلماز يازي اوسلوبو واردير. لاكين همين بو فيلوسوف «ديل»دن سؤز آچاركن اونون يازي طرزي اولدوقجا آنلاشيقلي و سئويملي اولور: «ديل انسان (۱) وارليغي‌نين واسيطه‌سي، و يا انساندان آسيلي اولان بير آراج دئييل، بلكه او، انسانين اؤزونو آشكار ائتمه دوزه‌نلييي‌دير. ديل انساندان آسيلي دئييل، بلكه انسان ديله باغلي‌دير. [باشقا سؤزله] دوشونمك و هر تورلو فيكير يوروتمك، دانيشيق يوردونون بير بؤلگه‌سي‌دير.»

ديل دئيه‌نده بيز بوردا ايكي آيري‌آيري سيناقلا قارشيلاشيريق: آناديليميز و اؤيرنديييميز باشقا ديل‌لر. جي مئهتانين، سؤيله‌ديك‌لري اساس توتولورسا، آناديلي ايله اؤزگه ديل‌لر آراسيندا، ماهيت باخيميندان، درين اوچوروم اورتايا چيخير. آناديلينده جانلانان وارليق حاققينداكي تجروبه‌لريميز بيرباشادير. بيز او تجروبه‌لري ايچميزده ياشايير و ديل بيزيم وارليغيميزي ـ هئچ بير ضديت دويمادان ـ معنالانديرير. بير سؤزله، وارليغيميز ديلده دوغور. آمما باشقا ديلده دانيشاندا سانكي بيز آلينما [اكتسابي] بيليك آراجيليغي ايله تجروبه‌لري آنلاديريق. بيز آنا ديلينده، آكتيو و مداخيله‌چي مؤوقع توتاراق دونياني ـ دَييشيك گؤركمده اولسا بئله ـ دل قليبينده جانلانديريريق. آمما اؤزگه ديل‌لرده بيز آنجاق طرف‌سيز و پسسيو گؤزله چئوره‌ني سينايير، وارليق باره‌سينده‌كي تجروبه‌لري منيمسه‌ييريك.

هايدگر دؤنه‌دؤنه وورغولاييركي، ايچينده دوغولدوغوموز ديل، يعني آناديليميز، بيزيمله دانيشير. بونا گؤره، انسان ياشاييشيندا هر بير يئني‌ليك اورتايا چيخيركن ديلين روحونو اوندا سئزمك اولار. ديلين روحو گودوكچودور. او، اؤزونون گيزلي قات‌لاريندا تانري‌لار، انسان دونياسي و انسان داورانيش‌لاريلا گيزلي بير باغلي‌ليغي قورويوب ساخلايير. ياشامين چيرپينديغي هر يئرده، ديلين ائتكي‌سي، ايزي گؤزه چارپير. هابيل علي‌يئو، هاينريش هاينه دن ايلهام آلاراق، «ديل سوساندا موسيقي ديل آچير» سؤيله‌ميشدي (۲). آمما بو شاعيرانه يوزوما باخماياراق، قارغي دليك‌لريندن باييرا سيچراماغا وورنوخان موسيقي نوت‌لاريندا بئله، ديل اؤز روحونو اوفورور. بلكه ائله بونا گؤره، داوود آزادين تبريزده‌كي كونسئرتينده، كلارينئت آذربايجانجا دانيشير، بالابان ايسه توركجه‌ميزين لهجه‌سيله ديل آچيردي.

يارپاق 1383
اتك يازي:
(۱) هايدگر آنتولوژي‌دن (وجود شناسليقدان) سؤز آچاركن دازاين
Docsein دئييميني ديققت مركزينده ساخلايير. دازاين ائله بير وارليق‌دير كي، وارليق باره‌سينده سوروشور. دئمك انسان، كايناتين تكجه مؤوجودودور كي، وجود حاققيندا سوروشماغي باجارير. بيز اينسان دئينده هايدگرين قصد ائتدييي دازايني نظرده توتوروق.
(۲) هابيل، بو ايفاده‌ني هاينريش هاينه دن آلاراق يول درگي‌ اوچون اونونلا آپارديغيميز بير موصاحيبه‌ده سؤيله‌ميشدي.

 

نوشته شده در جمعه 8 مهر 1390ساعت 02:59 توسط biz turkuz| 0باخیش



قالب جدید وبلاگ پیچك دات نت




جاوا اسكریپت

تعداد بازدیدکنندگان :
تعداد افراد آنلاین :
مرکز آموزش ایرانیان
آزربایجان جانیم سنه قوربان اولسون خوش گؤردوک سیزی! کد پیغام خوش آمدگویی کد لرزش هنگام راست کلیک